Όταν ο πρόεδρος Obama υπέγραψε τον νόμο Dodd-Frank στις 21 Ιουλίου 2010, φρόντισε να φωτογραφηθεί και με τον πρώην πρόεδρο της Fed, Paul Volcker. Ο κ. Volcker είχε συνδράμει σε αρκετά άρθρα του νομοσχεδίου. Τελικώς αυτός ο νέος νόμος μπορεί να αποτρέψει μία νέα χρηματοπιστωτική κρίση;

«Δεν νομίζω ότι μπορεί κάποιος που έχει διαβάσει αυτόν τον νόμο να δώσει θετική απάντηση στην ερώτησή σας. Το θέμα είναι ότι πρόκειται για έναν νομοσχέδιο 2.300 σελίδων. Χρειάζεται πολύ διάβασμα για να καταλήξει κάποιος στο ποια είναι τα καλά και ποια τα κακά σημεία του».

Μπορείτε να μας πείτε κάποια από τα «κακά» σημεία;

«Μιας και αναφερθήκατε στον Paul Volcker ας συζητήσουμε το μέρος του νομοσχεδίου που φέρει τον τίτλο Volcker Rule. Βάσει αυτού απαγορεύεται από τις τράπεζες το proprietary trading*. Το πρώτο πρόβλημα σε αυτό το θέμα (υπάρχουν πάντως και άλλα) είναι ποιος μπορεί να δώσει μία ακριβή εξήγηση του τι είναι ακριβώς το proprietary trading. 'Αλλωστε είναι πολύ σημαντικό για τις τράπεζες να δημιουργούν χρηματοπιστωτικά εργαλεία τα οποία θα πωλούν και φυσικά θα επενδύουν τα χρήματα αυτών των πελατών. Ως εκ τούτου η πραγματική ερώτηση είναι: Πώς ορίζει κάποιος τα όρια του proprietary trading;

Και οι ίδιοι γνωρίζουν ότι αυτός ο ορισμός είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί και ως εκ τούτου οι τράπεζες βρίσκονται στον αέρα σχετικά με το εάν η πολιτική που ακολουθούν είναι ή όχι παραβίαση του νόμου».

Ακόμη και εάν δεν μπορέσουμε να δώσουμε τον ακριβή ορισμό, θεωρείται ότι ούτως ή άλλως η απαγόρευση είναι ένα θετικό βήμα;

«Δεν νομίζω. Ούτως ή άλλως δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το proprietary trading συνέβαλε στην κρίση. Ακόμη και ο Paul Volcker πρακτικά το έχει παραδεχθεί αυτό».

Τελικώς τι ήταν αυτό που οδήγησε τον κ. Volcker στο να δημιουργήσει τον συγκεκριμένο κανόνα;

«Ο κ. Volcker, όπως και όλοι μας, έχει έναν κατάλογο πραγμάτων τα οποία θέλει να κάνει. Ο δικός του κατάλογος με δεδομένα τα χρόνια που βρίσκεται στο προσκήνιο είναι αρκετά μεγάλος. Απλά το proprietary trading ήταν κάτι που δεν του άρεσε και ο κ. Obama ήθελε να τον ακούσει και να εφαρμόσει τις προτάσεις του. Ως εκ τούτου του έδωσαν λευκή επιταγή για να μεταφέρει όλο τον δικό του κατάλογο στα άρθρα του νομοσχεδίου Dodd-Frank. 'Αλλωστε κανείς δεν πρέπει να αφήσει μία κρίση να πάει χαμένη. 'Αραγε η κρίση είχε σχέση με το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν προσλαμβάνουν με τον ίδιο ρυθμό γυναίκες και ανθρώπους που προέρχονται από μειονότητες; Εάν με αφήσετε μπορώ να γράψω και εγώ ένα βιβλίο στο οποίο μπορώ να αποδείξω ότι υπάρχει στενή σχέση των παραπάνω κινήσεων των τραπεζών με την κρίση. Εάν για παράδειγμα είχαμε περισσότερες γυναίκες ως επικεφαλής τραπεζών, τότε θα είχαμε και χαμηλότερη ανάληψη ρίσκου. Κανείς, πάντως, ποτέ δεν χρησιμοποίησε αυτό το επιχείρημα και ως εκ τούτου στο νομοσχέδιο Dodd-Frank δεν υπάρχει άρθρο που να υποχρεώνει τις τράπεζες να προσλαμβάνουν περισσότερες γυναίκες και ανθρώπους που ανήκουν σε μειονότητες».

Πιστεύετε ότι η μερική ανάκληση του νόμου Glass-Steagall συνέβαλε στην κρίση;

«Όχι. Το ειρωνικό είναι ότι όταν δημιουργήθηκε ο συγκεκριμένος νόμος, το 1993, δεν είχε καμία συμβολή στην κρίση που υποτίθεται ότι θα διόρθωνε. Ο γερουσιαστής Carter Glass είχε τον ίδιο ρόλο που έπαιξε ο κ. Volcker σήμερα. Στον κατάλογο του Glass υπήρχε η άποψη ότι η ένωση επενδυτικής και λιανικής τραπεζικής ήταν μία πολύ καλή ιδέα. Όμως δεν υπήρχε τότε καμία απόδειξη ότι η κρίση του 1929 προκλήθηκε επειδή υπήρχε αυτή η ένωση. Για παράδειγμα η κατάρρευση της Bank of United States το 1930 δεν είχε καμία σχέση με τις χρηματαγορές. Η συγκεκριμένη τράπεζα είχε υψηλή έκθεση στο real estate του Manhattan, το οποίο κατέρρευσε το 1929 και έτσι επήλθε και η καταστροφή της τράπεζας. Οι περισσότερες τράπεζες που κατέρρευσαν το 1930 το έπαθαν γιατί είχαν έκθεση στο real estate που αφορούσε τις αγοραπωλησίες καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Όσο για τη συμβολή του Steagall στον συγκεκριμένο νόμο ήταν η δημιουργία ενός ειδικού καθεστώτος εγγύησης καταθέσεων από το κράτος. Αυτό το ήθελαν οι μικρές τράπεζες στις αγροτικές περιοχές. Ο ίδιος ο Steagall ήταν από την Alabama και ως εκ τούτου όπως ακριβώς και ο Glass φρόντισαν να προωθήσουν τα συμφέροντα αυτών που τους στήριξαν».

Η εγγύηση καταθέσεων από το κράτος δεν έχει αρθεί στις ΗΠΑ.

«Δεν υπήρχε ανάγκη. Απλά αλλάξαμε τη φρασεολογία που χρησιμοποιούμε και τώρα μιλάμε για τράπεζες πολύ μεγάλες και σημαντικές για να αφεθούν να καταρρεύσουν. Η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι θα εγγυηθεί τις καταθέσεις και τα χρέη των τραπεζών εξ ολοκλήρου και ανεξάρτητα από το μέγεθος που αυτά έχουν φθάσει. Έτσι ακόμη και εάν καταργηθεί η Federal Deposit Corporation (η κρατική υπηρεσία των ΗΠΑ που εγγυάται και διασφαλίζει τις καταθέσεις), η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει».

Όμως η δυνατότητα των τραπεζών να «ενώνουν» επενδυτική και λιανική τραπεζική τελικώς συνέβαλε στην κρίση;

«Πιθανώς λιγότερο απ΄ ότι το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν προσλαμβάνουν γυναίκες και μειονότητες. Ας θυμηθούμε ορισμένα από τα λαμπερά ονόματα που είχαν προβλήματα στην κρίση: Bear Stearns, Lehman Brothers, Merrill Lynch. Πριν από την κρίση ήταν αμιγώς επενδυτικές τράπεζες. Επίσης οι τράπεζες που ήταν επικεντρωμένες στη λιανική τραπεζική (καταθέσεις, παροχή δανείων σε καταναλωτές) δεν είχαν μεγάλη δραστηριότητα στις αγορές, αλλά δυστυχώς είχαν στο χαρτοφυλάκιό τους πολλά τοξικά στεγαστικά δάνεια, κάτι που θα συνέχιζαν να το πράττουν ακόμη και εάν ίσχυε ο νόμος Glass-Steagall. Επίσης όταν ο νόμος ανακλήθηκε το 1999, τότε η JP Morgan Chase μπόρεσε να εξαγοράσει την Bear Stearns και η Bank of America να αποκτήσει την Merrill Lynch. Επρόκειτο για δύο κινήσεις που τότε βοήθησαν στην σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος».

Μιλήσατε για τα τοξικά στεγαστικά δάνεια. Ο νόμος Dodd-Frank μπορεί να δώσει λύση σε αυτό το θέμα;

«Μα δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτό. Δεν νομίζω ότι αυτός ο νόμος είχε καμία πρόθεση να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο ζήτημα. Τα βαρίδια στους ισολογισμούς Freddie Mac, Fannie Mae και Federal Housing Administration συνεχώς αυξάνονται».

Πώς εξηγείται αυτήν την «παράλειψη»;

«Υπάρχουν τεράστια πολιτικά συμφέροντα που θέλουν η αγορά του real estate να την εγγυάται η κυβέρνηση. Ξεκινώντας από το 1830, οι πολιτικοί αποφάσισαν να στηρίξουν τα συμφέροντα των αγροτικών καλλιεργήσιμων εκτάσεων και ανάγκασαν τις τράπεζες να εκτεθούν στο αγροτικό real estate. Μετά τον Β'Α Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε μεγάλη εσωτερική μετανάστευση στις πόλεις. Έτσι άρχισαν να δημιουργούνται ομάδες πίεσης προκειμένου να στηριχθεί το real estate κατοικιών και επαγγελματικών χώρων σε αστικό περιβάλλον. Οργανώσεις όπως η Acorn (Association of Community Organizations for Reform Now) ξεκίνησαν να πιέζουν προς την παραπάνω κατεύθυνση. Η βασική τους πολιτική στήριξη προήλθε από τους Christopher Dodd και Barney Frank. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Dodd είχε κάποια εμπλοκή στο σκάνδαλο της Countrywide Financial, της αγαπημένης εταιρίας της Fannie Mae, που τη στήριζε με κάθε τρόπο. Παράλληλα ο Frank ήταν ένθερμος υποστηρικτής των Fannie και Freddie, αλλά και ένας από τους ανθρώπους που διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στις τραπεζικές συγχωνεύσεις των ΗΠΑ. Αγορά κατοικιών και τράπεζες είναι δύο τομείς που στηρίζει ο Frank. Αλλά δεν ήταν μόνο οι Δημοκρατικοί που είχαν αυτού του είδους τις διασυνδέσεις. Το ίδιο ίσχυε για τον πρώην πρόεδρο George W. Bush και τον ρεπουμπλικάνο βουλευτή Newt Gingrich».

Του Gene Epstein

*Proprietary trading: Η δραστηριοποίηση των τραπεζών στις αγορές πάσης φύσεως μέσω της χρήσης ιδίων κεφαλαίων.